Trong tinh thần Phật giáo, sám hối không chỉ đơn thuần là hành động nhận lỗi và xin tha thứ, mà còn là một quá trình tỉnh thức, chuyển hóa tâm thức, làm trong sạch thân – khẩu – ý, và mở đường cho sự tu tập tiến bộ hơn.
Đức Phật từng dạy: “Ở đời có hai hạng người đáng khen: hạng người không có lỗi, và hạng người có lỗi mà biết ăn năn sám hối.” Đây là lời khẳng định rõ ràng rằng trong vòng luân hồi vô tận, không ai là hoàn toàn thanh tịnh, không ai không từng phạm lỗi. Điều quan trọng là thái độ sau khi nhận ra lỗi lầm ấy.
Sám hối trong Phật giáo mang ý nghĩa sâu xa: đó là sự can đảm nhìn lại chính mình với tâm khiêm cung, thành thật và không bao biện. Người Phật tử chân chính không tìm cách che giấu hay đổ lỗi cho hoàn cảnh, mà biết dừng lại, quán chiếu nguyên nhân dẫn đến lỗi lầm, từ đó phát tâm sửa đổi và nguyện không tái phạm. Đây chính là bước đầu của sự chuyển nghiệp – một trong những nền tảng cốt lõi trong hành trình giải thoát.
Sám hối không khiến tội lỗi bỗng nhiên biến mất, nhưng nó làm tan rã gốc rễ của nghiệp xấu bằng sự tỉnh thức. Khi tâm đã khởi sự chuyển hóa, hành vi cũng sẽ dần thay đổi, và từ đó, con người trở nên nhẹ nhàng, an lạc hơn trong đời sống. Trong kinh điển, Đức Phật dạy rằng: “Người có lỗi mà biết nhận lỗi, biết sám hối, như ánh trăng ra khỏi mây, sáng rực bầu trời.”
Vì vậy, sám hối không phải là sự yếu đuối, mà là sức mạnh nội tâm lớn lao, giúp con người vượt qua bóng tối vô minh và bước dần về phía ánh sáng của tuệ giác. Đó là con đường trở về với chính mình, với bản tâm thanh tịnh vốn có, và cũng là cách thiết thực để giữ gìn giới hạnh, nuôi lớn tâm từ bi và trí tuệ trên hành trình học Phật.
Tĩnh Mịch
